Αφιέρωμα στον αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας (1940 – 1944)
Σε αυτό το αφιέρωμα συγκεντρώνουμε υλικό, σχολικές γιορτές συναδέλφων, χρονικά, δραστηριότητες, ποιήματα, πεζά, ταινίες που αφορούν το μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας ενάντια στον ιταλικό φασισμό και το γερμανικό ναζισμό (1940 – 1944).
Το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση σχολικών γιορτών την 28η Οκτώβρη, για την καλύτερη οργάνωση της διδασκαλίας που αφορά τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και για την καλύτερη ενημέρωση των συναδέλφων για τα γεγονότα της εποχής.
Αναμένουμε τις προτάσεις και το υλικό των συναδέλφων καθώς το αφιέρωμα θα εμπλουτίζεται διαρκώς.
Εννοείται πως η ποικιλότροπη αξιοποίηση ή διασκευή των υλικών που δημοσιεύεται εδώ είναι ελεύθερη από όλες και όλους τους συναδέλφους με μοναδικό περιορισμό να μην γίνεται χρήση για εμπορικούς λόγους ή για οποιαδήποτε δράση σχετίζεται με την αξιολόγηση.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Το αφιέρωμα εμπλουτίζεται, διορθώνεται και ανανεώνεται, όποτε βρίσκουμε κάτι καινούριο να προσθέσουμε, με καινούριο υλικό (το οποίο θα μπαίνει στις επί μέρους ενότητες).
Γι’ αυτόν τον λόγο, παρακαλούμε όσους αναδημοσιεύουν υλικό από εδώ, να μην το αντιγράφουν απλώς, αλλά να βάζουν και ενεργό υπερσύνδεσμο προς την σελίδα αυτή, προκειμένου οι χρήστες να μένουν ενήμεροι για τις αλλαγές.
Α. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΦΙΣΕΣ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, μέσα από ελληνικές και ξένες φωτογραφίες, εφημερίδες, αφίσες και γελοιογραφίες της εποχής.
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για να κατεβάσετε τα αρχεία στον υπολογιστή σας:
.
.
Β. ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ
α) Κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ: 1943 – 1945 – Όλα τα φιλμ
Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά.
Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδελφό του Θανάση Παπαδούκα, (οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας).
Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο ίδιος ο Θανάσης Παπαδούκας.
Πληροφορίες για όσα περιγράφει η κάθε σκηνή δείτε από ΕΔΩ!
.
β) Μαρτυρίες από την κατοχή
Μαρτυρίες των πρωταγωνιστών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
.
γ) Ιταλογερμανική εισβολή, Κατοχή, Απελευθέρωση
Κινηματογραφικά αποσπάσματα μικρής διάρκειας.
.
δ) Ντοκουμέντα της Κατοχής
Φιλμ του ερασιτέχνη κινηματογραφιστή Άγγελου Παπαναστασίου, στα οποία κάνει μία καταγραφή της καθημερινότητας και των δεινών που υφίσταντο οι Αθηναίοι εξαιτίας της γερμανικής Κατοχής.
.
ε) “Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών”
Ένα ντοκιμαντέρ για την ΕΑΜική Αντίσταση την περίοδο της Κατοχής στην Αθήνα (’41-’44).
.
στ) Άουσβιτς
Μικρό εικονογραφημένο μουσικό αφιέρωμα στο κολαστήριο του Άουσβιτς, στην Πολωνία.
.
ζ) Άρης Βελουχιώτης: Το δίλημμα (Ντοκυμαντέρ)
Μέσα από την ιστορία του Άρη Βελουχιώτη, η ταινία αφηγείται τον αγώνα του EAM και του EΛAΣ κατά την γερμανική κατοχή αλλά και μετά την Συμφωνία της Bάρκιζας.
.
η) “Ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945“, Ντοκυμαντέρ της Ρένας Χριστάκη (ΕΡΤ, 1983)
Οδοιπορικό στα βουνά, που έζησαν και πολέμησαν οι Αντάρτες, μέσα από τα μάτια των καλλιτεχνών του Αγώνα, ζωγράφων και φωτογράφων.
.
.
Γ. ΤΑΙΝΙΕΣ
α) “Η Ζωή Είναι Ωραία”, του Ρομπέρτο Μπενίνι
Αριστουργηματική αντιφασιστική ταινία, μια ωδή στην ελπίδα της ζωής απέναντι στην φρίκη του Ολοκαυτώματος. Παρ’ όλο που έρχεται από το μακρινό 1997, παραμένει τραγικά επίκαιρη και διαχρονική, αφού και οι αιτίες που γεννούν τον φασισμό παραμένουν το ίδιο διαχρονικές.
Σημείωση: Η ταινία έχει πολλές αναφορές σε θέματα άγνωστα στα παιδιά, ή τέλος πάντων αρκούντως άγνωστα ώστε να μην τα αντιλαμβάνονται όταν τα βλέπουν, όπως είναι η αδιαφορία των ναζί για όσους δεν ανταποκρίνονται στα ναζιστικά ιδεώδη (π.χ. η σκηνή με τον γιατρό του στρατοπέδου συγκέντρωσης που αντί να βοηθήσει τον φυλακισμένο Γκουίντο -τον οποίον έχει γνωρίσει και συμπαθεί- αντίθετα αυτός τον εκλιπαρεί να τον βοηθά στα χόμπυ του με τα αινίγματα· επίσης η σκηνή με κάποιους Γερμανούς που με αφορμή ένα μαθηματικό πρόβλημα που έβαλαν στα παιδιά σε ένα σχολείο σχετικά με το πόσα χρήματα θα γλίτωνε το γερμανικό κράτος αν εξόντωνε τους αναπήρους, σχολιάζουν όχι το απάνθρωπο γεγονός αλλά το ότι ένα μικρό παιδί δεν ξέρει ακόμη τόσο καλά μαθηματικά για να το λύσει).
Γι’ αυτόν τον λόγο είναι αναγκαία μια συζήτηση πριν την προβολή προκειμένου τα παιδιά να αντιληφθούν όσο περισσότερα νοήματα μπορούν και να μην μείνουν μόνο στις αστείες σκηνές.
(Λόγω πνευματικών δικαιωμάτων, η ταινία δεν μπορεί να ανέβει στο You Tube. Αφού το υπουργείο Παιδείας δεν την προσφέρει στα σχολεία για δωρεάν χρήση ως εκπαιδευτικό υλικό, αν δεν έχετε την δυνατότητα να την νοικιάσετε από κάποιο κατάστημα, μπορείτε να την κατεβάσετε από εδώ την στον υπολογιστή σας, για ιδιωτική προβολή (στο σπίτι ή στο σχολείο).
Για τεχνικούς λόγους είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. ΚΛΙΚ στις εικόνες.
Για το α΄μέρος:
Για το β΄μέρος:
.
β) “Ο Μεγάλος Δικτάτορας“, του Τσάρλι Τσάπλιν
Από τις σημαντικότερες ταινίες του Τσάρλυ Τσάπλιν.
.
γ) Ο Ντούτσε αφηγείται πώς …κατέκτησε την Ελλάδα, του σκιτσογράφου Σταμάτη Πολενάκη.
Εξαιρετική ταινία μικρού μήκους (και η πρώτη κινούμενων σχεδίων που φτιάχτηκε στην Ελλάδα – τύπου “Μίκυ-Μάους” όπως γράφει ο σκηνοθέτης).
Μέσα σε 6,5 λεπτά ξετυλίγεται ο απόλυτος εξευτελισμός του Μουσολίνι και της φασιστικής εκστρατείας του εναντίον της χώρας μας.
.
δ) «Education for Death – The making of the Nazi» (ελληνικός τίτλος: «Εκπαίδευση για θάνατο – Η δημιουργία ενός Ναζί», του Gregor Ziemer
10λεπτο φιλμ κινουμένων σχεδίων (Walt Disney, 1943), που βασίζεται στο βιβλίο του Gregor Ziemer: «EDUCATION FOR DEATH: The Making of the Nazi».
Η ταινία παρουσιάζει την πλύση εγκεφάλου που υπέστη ο μικρός Χανς (που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη ναζιστική Γερμανία) ώστε να «μεταλλαχθεί» από ένα φυσιολογικό παιδί σε έναν ναζί στρατιώτη.
.
ε) “Ψηλά τα χέρια Χίτλερ“, του Ροβύρου Μανθούλη
Αντιπολεμική ταινία του 1962, με τον Θανάση Βέγγο και τον Ανέστη Διαμαντόπουλο.
.
στ) “Το ξυπόλητο τάγμα“, του Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρη Θαλασσινού)
Μια ομάδα ορφανών παιδιών, όταν τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης επιτάσσονται από τους Γερμανούς, καταφεύγουν σ’ ένα απομακρυσμένο, μισογκρεμισμένο κτίριο και -έχοντας φτιάξει μια καλόκαρδη «συμμορία»- κλέβουν από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες, για να συντηρούνται αλλά και να βοηθούν τους ανθρώπους γύρω τους, μαζί κι εκείνους της Αντίστασης.
Εξαιρετική ταινία, με μοναδικό της μειονέκτημα (που ίσως κουράσει τα παιδιά) η χαμηλή ανάλυση ποιότητας του You Tube και ο χαμηλός φωτισμός της.
.
ζ) “Ο ουρανός“, του Τάκη Κανελλόπουλου (παραγωγής 1962)
Μία από τις κορυφαίες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Βασίστηκε σε διηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον πόλεμο του ’40.
(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ταινία είναι χωρισμένη σε 9 (περίπου δεκάλεπτα) μέρη, τα οποία όμως διαδέχονται το ένα το άλλο αυτόματα, χωρίς να χρειαστεί να κάνετε άλλη ενέργεια πέρα από την επιλογή αναπαραγωγής στο πρώτο βίντεο.
.
.
Δ. ΔΙΑΦΟΡΑ
α) Εικονική αναπαράσταση των πολεμικών επιχειρήσεων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, σε μορφή PowerPoint
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για να μεταφερθείτε στον σύνδεσμο (Μην ξεχάσετε να ανοίξετε τον ήχο!):
Αν θέλετε να το δείτε σε συνεχόμενη προβολή, πατήστε ΕΔΩ!
.
β) “Τότε και τώρα”
Ο Ολλανδός ιστορικός Jo Hedwig Teeuwisse (Τζο Χέντβιχ Τέουσι) δημιούργησε ένα φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο «Φαντάσματα της Ιστορίας», στο οποίο έχει κάνει μείξη παλιών φωτογραφιών από διάφορες πόλεις της Ευρώπης τον καιρό του Πολέμου με φωτογραφίες του σήμερα, με σκοπό να δείξει πως η ιστορία βρίσκεται γύρω μας, στους ίδιους δρόμους που κάποτε πολεμούσαν και σήμερα τριγυρνάμε κάνοντας τα ψώνια μας ή τις δουλειές μας.
.
γ) Τα παιδιά στην Κατοχή
Μουσικό βίντεο (Μάνος Λοΐζος-Μη με ρωτάς) με φωτογραφίες παιδιών από την Κατοχή.
.
δ) Ρεμπέτικα “πολεμικά” τραγούδια
Συνεισφορά των ρεμπετών (Βαμβακάρης, Χατζηχρήστος, κλπ.) στην εμψύχωση του λαού στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, με γνωστά τους -κυρίως- τραγούδια, τραγουδισμένα με επίκαιρους πολεμικούς στίχους.
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για να μεταφερθείτε στον σύνδεσμο:
Αν θέλετε περισσότερα ρεμπέτικα, πατήστε ΕΔΩ!
.
ε) Πειραιώτικες μνήμες
Τα κείμενα είναι επιλογή από το βιβλίο του Τάκη Μπενά: «Της Κατοχής – μνήμες μικρές σαν χρέος» και αφορούν στις διηγήσεις εκείνες που διαδραματίζονται στον Πειραιά. Η επιμέλεια είναι της συναδέλφου Κλεάνθης Σιφνιού.
.
.
Ε. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΟΡΤΗΣ – ΧΡΟΝΙΚΑ – ΘΕΑΤΡΙΚΑ – ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
(Σημείωση: Τα κείμενα παρατίθενται όπως έχουν αποσταλεί από τους συντάκτες τους, χωρίς άλλη επεξεργασία από εμάς.)
Πατήστε πάνω στους τίτλους, για να κατεβάσετε τα αρχεία στον υπολογιστή σας.
α) Μικροί Ήρωες στον αγώνα για την Ελευθερία, του Δημήτρη Μαριόλη
Θεατρική διασκευή από τον «Μικρό Ήρωα» του Στέλιου Ανεμοδουρά και το διήγημα του Δ. Ψαθά «Οι πιτσιρίκοι»
.
β) Ψηλά τα χέρια Χίτλερ!, του Δημήτρη Μαριόλη
Θεατρική παράσταση για τη γιορτή της 28ης Οκτώβρη
.
γ) Γιορτή 28 Οκτώβρη, της Ρούλας Καρανίκα
.
δ) “Καλησπέρα σας κύριε Δικτάτορα”, από την Ρούλα Καρανίκα
.
ε) Δυο φυλλάδια με δραστηριότητες σχετικές με τα μυθιστορήματα της Άλκης Ζέη «Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» (Για τις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού)
Για να κατεβάσετε τα φυλλάδια, πατήστε εδώ:
“Το καπλάνι της βιτρίνας”
“Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου“
.
στ) i. Το χρονικό της εποποιίας του ’40
ii. Ανθολογία κειμένων – ποιημάτων
iii. “Tο αγόρι με τις ριγέ πιτζάμες” – Δραστηριότητες στην τάξη, της Ελένης Παπαποστόλου
.
ζ) Τα σκληρά χρόνια της Κατοχής μέσα από τα μάτια των παιδιών
Χρονικό, ποιήματα και κείμενα για την εποχή, μαζί με διασκευασμένα αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου» της Άλκης Ζέη. Συνοδεύονται από προβολή παρουσίασης.
Επιμέλεια: Λαμπρινή Σκέρλου
Κατεβάστε το κείμενο και την προβολή παρουσίασης από ΕΔΩ!
.
η) Η Ιταλία μάς κήρυξε τον πόλεμο… (κι εμείς πήγαμε στο υπόγειο)
Θεατρική παράσταση για τη σχολική γιορτή της 28ης Οκτώβρη βασισμένη σε κείμενα του Κυριάκου Ντελόπουλου.
Διασκευή: Δημήτρης Μαριόλης
.
.
ΣΤ. ΚΕΙΜΕΝΑ
α) Κώστας Βάρναλης: Η βουβή επέτειος
Χρονογράφημα του Κ. Βάρναλη στον “Ρίζο της Δευτέρας” στις 28/10/1947, για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, πιο επίκαιρο από ποτέ…
.
β) Κώστας Βάρναλης: Προσχήματα και αλήθειες του Άξονος (χρονογράφημα)
Το πρώτο χρονογράφημα του Βάρναλη μετά την γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941.
.
γ) Γ. Μαργαρίτης: Η Ελλάδα και οι Έλληνες του ’40
.
δ) Οι θυσίες της Ελλάδας στην Κατοχή: Η επίσημη έκθεση Δοξιάδη
Επίσημη Έκθεση του 1946 από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, για την ανάδειξη των τεράστιων καταστροφών της Ελλάδας κατά τον Πόλεμο. Την όλη εργασία διηύθυνε ο αρχιτέκτονας Κ. Α. Δοξιάδης.
Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε τον Μάιο του 1941 και τελείωσε τον Νοέμβριο του 1944.
.
δ) Πώς ο Μεταξάς “κάρφωνε” στον Χίτλερ τους κομμουνιστές
.
ε) Νίκος Ποταμιάνος: Για την 28η Οκτωβρίου
Σκοπός του παρακάτω κειμένου είναι να λειτουργήσει ως στήριγμα για όποιους εκπαιδευτικούς θα ήθελαν να συνδέσουν την γιορτή της 28ης Οκτωβρίου με μια αντιφασιστική στάση, η οποία δυστυχώς στις μέρες μας έχει αποκτήσει ξανά επικαιρότητα.
(Το είδαμε στο Alfavita.)
.
στ) Γιάννης Σκαλιδάκης: Λαϊκή και αντιλαϊκή αυτοδιοίκηση στην Κατοχή και τον Εμφύλιο
.
.
Αφιέρωμα στην καθημερινή ζωή της κατοχικής Αθήνας, από το ένθετο περιοδικό “7 ΗΜΕΡΕΣ” της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (25/4/1999)
.
η) Η Μαύρη Αγορά και οι ακίνητες περιουσίες που άλλαξαν χέρια την περίοδο της Κατοχής (1941-1944)
Έρευνα του Παν. Σάμιου
.
θ) Μαρτυρία ενός παιδιού από τα ναζιστικά στρατόπεδα της Γερμανίας
.
ι) 6 Απριλίου 1941: Η γερμανική επίθεση
Αφιέρωμα στον φοβερό Απρίλη του ’41, από το ένθετο περιοδικό “7 ΗΜΕΡΕΣ” της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (7/4/2002)
.
ια) “Το αυγό του φιδιού: Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη”
Αφιέρωμα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (Ε.ΚΕ.ΒΙ.) διαρθρωμένο σε 3 ενότητες:
i. η ερμηνεία του φασιστικού-ναζιστικού καθεστώτος και το ιστορικό του πλαίσιο,
ii. ο φασισμός-ναζισμός στην καθημερινή ζωή,
iii. φασισμός-ναζισμός και τέχνη.
.
ιβ) Αύγουστος 1944- Το Ολοκαύτωμα των Τσιγγάνων
.
ιγ) Ναπολέων Σουκατζίδης. Η τιμή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας
.
ιδ) “Το ημερολόγιο ενός αντιφασίστα“
Κείμενο του Αντιφασιστικού Μετώπου Μαθητών Ηλιούπολης
