Για τα μεγάλα κενά στα σχολεία και την επιλογή του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α να «καλυφθούν» με την ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών απαντάμε με προκήρυξη στάσεων εργασίας
Κήρυξη συνεχών πανελλαδικών στάσεων εργασίας για την προάσπιση των εργασιακών μας δικαιωμάτων για τον μήνα Νοέμβριο
Το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. σε συνέχεια της ανακοίνωσής του υπ.αριθμ. 769 με ημερομηνία 21/11/25 και τίτλο «Για τα μεγάλα κενά στα σχολεία και την επιλογή του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α να «καλυφθούν» με την ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών», αποφασίζει την κήρυξη συνεχών πανελλαδικών στάσεων εργασίας από τις 24/11/2025 έως τις 30/11/2025 για όλους/ες τους/τις συναδέλφους και για τις ώρες αυτές, ανάλογα με το ωράριο του/της κάθε εκπαιδευτικού, που τους ανατίθενται υποχρεωτικές υπερωρίες, με στόχο τη συνδικαλιστική τους κάλυψη.
Προσλήψεις τώρα για την κάλυψη όλων των πραγματικών αναγκών.
Βρισκόμαστε στον τρίτο μήνα λειτουργίας των σχολείων και τα κενά σε εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων παραμένουν. Η Γ΄ Φάση προσλήψεων αναπληρωτών ήταν πολύ πίσω ακόμα και από τα κενά που καταγράφουν οι υπηρεσίες του Υπουργείου.
Αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Είναι αποτέλεσμα της επιλογής της κυβέρνησης της Ν.Δ. και του Υπουργείου Παιδείας να θέσουν σε δεύτερη μοίρα τις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών μας και να προωθήσουν με επιθετικό τρόπο την πολιτική της «εξοικονόμησης» δαπανών από την εκπαίδευση. Η προσπάθεια «διαχείρισης» αυτής της πολιτικής από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α δημιουργεί ακόμα περισσότερα προβλήματα και διαταράσσει τη λειτουργία των σχολείων. Μέσα από τις αντιπαιδαγωγικές και παράνομες εγκυκλίους για το κλείσιμο ολοήμερων τμημάτων, τις απαράδεκτες συγχωνεύσεις τμημάτων εν μέσω σχολικής χρονιάς (π.χ. 15 τμήματα στη Α΄ Αθήνας), τις μετακινήσεις εκπαιδευτικών αλλά και μέσα από την ενεργοποίηση της αντεργατικής νομοθεσίας για την ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών για να «κουκουλωθεί» το πρόβλημα.
Το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. καταγγέλλει την κυβερνητική αναλγησία και καλεί σε δυνάμωμα του συλλογικού αγώνα για την κάλυψη όλων των κενών. Στηρίζει τις κινητοποιήσεις των Συλλόγων Εκπαιδευτικών σε όλη την Ελλάδα καθώς και όλες τις δράσεις για την ακύρωση της αντιεκπαιδευτικής επέλασης με δράσεις και ενέργειες όπως η κοινή προσφυγή με αίτηση ακύρωσης και έκδοση προσωρινής διαταγής της Δ.Ο.Ε., των Συλλόγων της Α΄ Αθήνας και των αντίστοιχων συλλόγων γονέων ενάντια στην απόφαση της ΔΙ.Π.Ε. Α’ Αθήνας για τις συγχωνεύσεις.
Ειδικά για το θέμα της ανάθεσης υπερωριών για την «κάλυψη» ωρών που επιχειρεί γενικευμένα να υλοποιήσει το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. σε όλη την Ελλάδα (π.χ. ΔΙ.Π.Ε. Λάρισας με απόφαση του Π.Υ.Σ.Π.Ε στις 17/11) καλούμε τους/τις συναδέλφους και τους Συλλόγους όλης της χώρας να είναι σε επιφυλακή. Δεν θα επιτρέψουμε οι εκπαιδευτικοί να γίνουν λάστιχο για να «κουκουλωθούν» τα κενά εκ των ενόντων αντί να γίνουν οι απαραίτητες προσλήψεις.
Με βάση τα παραπάνω ως Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε επισημαίνουμε τα εξής:
- Κανείς δεν υποχρεούται στα κενά του να «απασχολεί» με οποιονδήποτε τρόπο τμήματα, πέραν του υποχρεωτικού του διδακτικού ωραρίου. Για τις περιπτώσεις ολιγοήμερης απουσίας (μία ως δύο μέρες) εκπαιδευτικού να αποφασίζει ο Σύλλογος Διδασκόντων για την αναπλήρωση, με τρόπο τέτοιο, που να μην ανατίθεται καμία διδακτική ώρα πέραν του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου σε κανένα συνάδελφο. Στο άρθρο 11, Α΄ παρ. 13 του Π.Δ. 79/2017 ορίζεται ότι «Ο τρόπος κάλυψης έκτακτης απουσίας εκπαιδευτικού αποφασίζεται από τον Σύλλογο Διδασκόντων και καταγράφεται στο Βιβλίο Πράξεων του Συλλόγου Διδασκόντων στην πρώτη συνεδρίαση του σχολικού έτους και δύναται να τροποποιείται κατά περίπτωση όταν κρίνεται αναγκαίο. Η απόφαση υλοποιείται από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας.» Κάθε απασχόληση σε τμήμα θεωρείται διδακτικό ωράριο.
- Οι συνάδελφοι να μην εφαρμόζουν καμιά προφορική εντολή για κάλυψη ωραρίου πέραν του διδακτικού τους και, αν συμβεί αυτό, να ζητούν γραπτή εντολή, ώστε να μπορούν να προσβάλουν τη συγκεκριμένη παράνομη ανάθεση με κάθε τρόπο (συνδικαλιστικό, νομικό) και να μην την εφαρμόσουν («…η αντικατάσταση εκπαιδευτικού που λείπει ή η κάλυψη κενού ή η απασχόληση των μαθητών με οποιονδήποτε τρόπο, σαφώς συνιστά παροχή διδακτικού έργου, όπως εξάλλου έχει κριθεί και από τη νομολογία των Δικαστηρίων. Υπό την έννοια αυτή, η ανάθεση απασχόλησης των μαθητών ή η αντικατάσταση εκπαιδευτικού ή η κάλυψη κενού θα πρέπει να εντάσσεται στα πλαίσια του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών, η υπέρβαση του οποίου σε κάθε περίπτωση προβλέπεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και με συγκεκριμένες διατυπώσεις …» Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα, Διευκρινήσεις σχετικά με το ωράριο των εκπαιδευτικών. )
- Υπεύθυνος για την ανάθεση υπερωριών (σε εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου) είναι ο Σύλλογος Διδασκόντων. Σε άλλη περίπτωση μόνο με σύμφωνη γνώμη του Π.Υ.Σ.Π.Ε. μπορούν να ανατεθούν υπερωρίες εγγράφως και οριζόμενες συγκεκριμένα. Επιπλέον, με βάση τον ν. 4823/21 (Άρθρο 100 παρ.3), δίνεται η δυνατότητα (υπό προϋποθέσεις) και στους διευθυντές των σχολείων να αναθέτουν υποχρεωτικές υπερωρίες έως 5 ώρες την εβδομάδα. Το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. είναι αντίθετο με την ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών και καλεί τους Συλλόγους Διδασκόντων και τους Διευθυντές να μην αναθέτουν υποχρεωτικές υπερωρίες σε συναδέλφους. Καλούμε, επίσης, τους αιρετούς των Π.Υ.Σ.Π.Ε. να μη συνηγορούν, σε καμιά περίπτωση, σε ανάθεση υποχρεωτικών υπερωριών.
- Αν παρ’ όλα αυτά ο/η Δ/ντής/ντρια Εκπαίδευσης, ύστερα από πρόταση του Π.Υ.Σ.Π.Ε. ή ο/η διευθυντής/ντρια του σχολείου αναθέσει υποχρεωτικές υπερωρίες, το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. κηρύσσει συνεχείς στάσεις εργασίας ανά μήνα για τη συνδικαλιστική κάλυψη των συναδέλφων. Οι στάσεις εργασίας σε «υποχρεωτική» υπερωρία, αφού δεν εντάσσονται στο υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο, δεν περικόπτονται από το μισθό του εκπαιδευτικού. {…η περικοπή αποδοχών για την μερική ή πλήρη αποχή από τα καθήκοντα των υπαλλήλων, γίνεται με βάση το υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο… η επέκταση του «υποχρεωτικού» διδακτικού ωραρίου και στις (μη παρασχεθείσες) ώρες υπερωριακής απασχόλησης και η, βάσει αυτής, περικοπή αποδοχών, είναι πολλαπλώς παράνομη αφού α) αντίκειται στο άρθρο 20 του ν.4024/2011, καθώς η υπερωριακή απασχόληση αμείβεται αυτοτελώς και δεν συνιστά τακτικές αποδοχές, οι οποίες περικόπτονται σε περίπτωση αποχής ή απεργίας β) αντίκειται στο άρθρο 43 του ν. 3528/2007, αφού, στην πράξη, περικόπτονται αποδοχές για παρασχεθείσα εργασία, καθώς οι εκπαιδευτικοί τήρησαν το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο, ενώ δεν τους ζητήθηκε παροχή διοικητικού έργου στο πλαίσιο του εργασιακού τους ωραρίου. Επιπροσθέτως, αντίκειται στην λογική, αφού περικόπτονται τακτικές αποδοχές, που αντιστοιχούν στην παρασχεθείσα εργασία, προκειμένου να «καλυφθούν» ώρες αποχής από μη εκτελεσθείσες ώρες υπερωριακής απασχόλησης, οι οποίες ωστόσο, εάν είχαν παρασχεθεί θα αμείβονταν αυτοτελώς. Με τον τρόπο αυτό, ωστόσο, η περικοπή αποδοχών στους εκπαιδευτικούς δεν αποτελεί αντιστάθμισμα για μη παρασχεθείσα εργασία αλλά οικονομική «ποινή» γιατί δεν τέλεσαν τις υπερωρίες που τους ανατέθηκαν, πράγμα πλήρως απαγορευμένο με βάση τον νόμο 1264/1982 και τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας 89 και 98, που προστατεύουν την συλλογική εργατική δράση.} Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα, γνωμοδοτικό σημείωμα, Αθήνα 29-11-2015.
Το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. καλεί τους τοπικούς Συλλόγους να ενημερώσουν αναλυτικά τους εκπαιδευτικούς για την υλοποίηση της παραπάνω απόφασης, να προχωρήσουν σε ενημερωτικές συναντήσεις, γενικές συνελεύσεις και παραστάσεις διαμαρτυρίας ενάντια στις αντιεκπαιδευτικές επιλογές του Υ.ΠΑΙ.ΘΑ. και δηλώνει πως θα στηρίξει αυτές τις δράσεις με όλα τα μέσα συνδικαλιστικά και νομικά (επισυνάπτουμε και δυο σχετικές γνωμοδοτήσεις της Νομικής Συμβούλου Μαρίας Μαγδαληνής Τσίπρα).
Καλούμε την πολιτική ηγεσία του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. να σταματήσει τις αντιεκπαιδευτικές – αντιπαιδαγωγικές παρεμβάσεις που πλήττουν τη λειτουργία των δημόσιων σχολείων, να καλύψει με προσλήψεις όλα τα κενά, να σταματήσει τις συγχωνεύσεις και να ανταποκριθεί επιτέλους στο αίτημα της Δ.Ο.Ε. για άμεση συνάντηση.
Οι υποχρεωτικές υπερωρίες και η έμμεση αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών ΔΕ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΟΕ
ΘΕΜΑ: «Διευκρινήσεις σχετικά με το ωράριο των εκπαιδευτικών»
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του ν.1566/1985 και συγκεκριμένα με την παράγραφο 7 (όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 3 του άρθρου 9 του ν.2517/1997), προβλέπεται το εβδομαδιαίο διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών, που υπηρετούν σε δημοτικά σχολεία ως εξής:
«7.α) Το εβδομαδιαίο υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας των εκπαιδευτικών, που υπηρετούν στα δημοτικά σχολεία, ορίζεται από 1.9.1997 ως εξής:
- Διευθυντές 4θέσιων και 5θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 20.
- Διευθυντές 6θέσιων μέχρι και 9θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 12.
- Διευθυντές 10θέσιων και 11θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 10.
- Διευθυντές 12θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 8.
- Εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε 1θέσια, 2θέσια και 3θέσια δημοτικά σχολεία, ανεξάρτητα από το βαθμό και το χρόνο υπηρεσίας τους, ώρες 25.
- Εκπαιδευτικοί 4θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 24, αν έχουν μέχρι 10 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 10 μέχρι 15 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 15 μέχρι 20 έτη υπηρεσίας και 21 ώρες, αν έχουν πάνω από 20 έτη υπηρεσίας».
Από την άλλη πλευρά το ωράριο εργασίας των εκπαιδευτικών προβλέπεται από την παράγραφο 8 του ίδιου ως άνω άρθρου:
«8. Όλοι οι εκπαιδευτικοί των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένουν υποχρεωτικά στο σχολείο τους στις εργάσιμες ημέρες, πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την προσφορά και άλλων υπηρεσιών που συνδέονται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, όπως συμμετοχή σε γιορταστικές, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων, τήρηση βιβλίων του σχολείου και εκτέλεση διοικητικών εργασιών. Κάθε εκπαιδευτικός παραμένει υποχρεωτικά στο σχολείο, στις εργάσιμες μέρες πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, που του έχει ανατεθεί από τα όργανα διοίκησης του σχολείου όχι όμως πέρα από έξι (6) ώρες την ημέρα ή τριάντα (30) ώρες την εβδομάδα, με την επιφύλαξη της παραγράφου 2 της περίπτωσης ΣΤ ` του άρθρου 11. Από τις πρόσθετες αυτές υπηρεσίες απαλλάσσονται οι μητέρες παιδιών μέχρι δύο ετών. Τα δύο τελευταία εδάφια της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται ανάλογα και για τους δασκάλους»
Από την διατύπωση των δύο ως άνω παραγράφων προκύπτει σαφώς, ότι υφίσταται διάκριση μεταξύ του διδακτικού ωραρίου, που ορίζεται σαφώς και του ωραρίου εργασίας, το οποίο βεβαίως σχετίζεται με την ανάθεση ορισμένου διοικητικού έργου, από τα όργανα διοικήσεως του σχολείου. Είναι συνεπώς, προφανές, ότι σε περίπτωση, που στον εκπαιδευτικό δεν έχει ανατεθεί συγκεκριμένο έργο από τον Διευθυντή του σχολείου, αυτός δικαιούται να αποχωρήσει από το σχολείο μετά την λήξη του διδακτικού του ωραρίου ή να προσέλθει πριν την έναρξη του εάν η έναρξη του διδακτικού ωραρίου δεν συμπίπτει με την έναρξη του ημερησίου σχολικού προγράμματος (ΔΕφΑθηνών 438/2009, Α Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ). Είναι προφανές, ότι η υποχρέωση παραμονής στον χώρο του σχολείου υπάρχει μόνο στην περίπτωση, που η παρουσία του εκπαιδευτικού συνδέεται με την παροχή διδακτικού έργου, έτσι για παράδειγμα επιτρέπεται η αποχώρηση εκπαιδευτικού από τον χώρο του σχολείου κατά την διάρκεια κενών στην διδακτική τους απασχόληση.
Από την νομολογία έχει κριθεί το ζήτημα των ορίων διδακτικής αλλά και διοικητικής απασχόλησης των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθμόν ΑΠ 772/2010 (Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ), (όμοια η ΑΠ 252/2008 (Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ)) έχει κριθεί ότι: «Ειδικότερα, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 7 13 του ν. 1566/1985, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 9 παρ. 3 του ν. 2517/1997, το εβδομαδιαίο υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας των εκπαιδευτικών (δημοσίων και ιδιωτικών), που υπηρετούν στα δημοτικά σχολεία ορίζεται από 1-9-1997 σε 24 ώρες, προκειμένου για εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε 4θέσια και πάνω δημοτικά σχολεία και έχουν μέχρι 10 έτη υπηρεσίας. Εξάλλου, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 13 του ν.1566/1985, όλοι οι εκπαιδευτικοί των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένουν υποχρεωτικά στο σχολείο τους στις εργάσιμες ημέρες, πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την προσφορά και άλλων υπηρεσιών, που συνδέονται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, όπως συμμετοχή σε γιορταστικές, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων, τήρηση βιβλίων του σχολείου και εκτέλεση διοικητικών εργασιών. Κάθε εκπαιδευτικός παραμένει υποχρεωτικά στο σχολείο στις εργάσιμες μέρες, πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, που του έχει ανατεθεί από τα όργανα διοίκησης του σχολείου όχι όμως πέρα από τις έξι (6) ώρες την ημέρα ή τριάντα (30) ώρες την εβδομάδα. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 4 του ν. 1566/1985 εκπαιδευτικοί που συνοδεύουν μαθητές σε σχολικές εκδηλώσεις, που συνδέονται με το εκπαιδευτικό έργο (όπως εκδρομές, περίπατοι, αγώνες, πολιτιστικές εκδηλώσεις), θεωρείται ότι εκτελούν διατεταγμένη υπηρεσία». Όπως δε γίνεται δεκτό από την νομολογία, ώρες διδασκαλίας είναι αυτές, που παρέχονται εντός της τάξης (συμπεριλαμβανομένων και των διαλλειμάτων) και δεν μπορεί να υπερβεί κατά περίπτωση τις οριζόμενες από την παράγραφο 7α του άρθρου 13 του ν.1566/1985 ώρες διδασκαλίας ενώ από την άλλη πλευρά το διοικητικό έργο, το οποίο μπορεί να τους ανατεθεί, συνδέεται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, όπως συμμετοχή σε γιορταστικές, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων, τήρηση βιβλίων του σχολείου και εκτέλεση διοικητικών εργασιών.
Η νομολογία έχει ομοίως κρίνει, ότι «Η υπέρβαση των ωρών αυτών απασχόλησης (δηλαδή των 24 ωρών διδακτικής απασχόλησης την εβδομάδα, των 6 ωρών διδακτικής και εξωδιδακτικής απασχόλησης την ήμερα και των 30 ωρών διδακτικής και εξωδιδακτικής απασχόλησης την εβδομάδα) χωρίς την τήρηση των νομίμων διατυπώσεων, αποτελεί παράνομη υπερωρία. Στην εξωδιδακτική απασχόληση περιλαμβάνονται εκδρομές, περίπατοι και εφημερίες των εκπαιδευτικών».
Οποιαδήποτε πρόσθετη ώρα απασχόλησης (διδακτική) πέραν των ανωτέρω ωρών συνιστά συνεπώς υπερωριακή απασχόληση και θα πρέπει να αμείβεται ως τέτοια. Εξάλλου, το άρθρο 13 παρ. 7 γ του ν.1566/1985 προβλέπει ρητώς, ότι σε περίπτωση, που οι ώρες διδασκαλίας του προγράμματος δεν καλύπτονται από το υποχρεωτικό ωράριο των διδασκόντων ανατίθεται υπερωριακή διδακτική απασχόληση στους εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται:
«γ) Σε περίπτωση, που οι ώρες διδασκαλίας του προγράμματος κάθε δημοτικού σχολείου δεν καλύπτονται με το υποχρεωτικό ωράριο των διδασκόντων, ανατίθεται υπερωριακή διδασκαλία στους εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου. Για τα όργανα, τη διαδικασία, τις προϋποθέσεις, το ανώτατο όριο υπερωριακής διδασκαλίας και το ύψος της ωριαίας αντιμισθίας εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις των παραγράφων 16, 18 και 19 του άρθρου 14 του ν. 1566/1985, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και οι διατάξεις της παραγράφου 8 του άρθρου 18 του ν. 2470/1997».
Όσον αφορά στην διαδικασία ανάθεσης των ωρών υπερωριακής διδασκαλίας ρητώς προβλέπεται στην παράγραφο 16 του άρθρου 14 του ν.1566/1985 : «Σε περίπτωση, που οι προβλεπόμενες ώρες διδασκαλίας για κάθε μάθημα δεν καλύπτονται με το υποχρεωτικό ωράριο των διδασκόντων και οι απομένουσες δεν δικαιολογούν θέση εκπαιδευτικού ή αν δικαιολογούν μέχρι να προσληφθεί προσωρινός αναπληρωτής και εφόσον δεν υπάρχει προσφορά προαιρετικής υπερωριακής διδασκαλίας ο σύλλογος των διδασκόντων αναθέτει την κάλυψη των ωρών αυτών σε εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου. Για την κάλυψη των ωρών του προγράμματος μπορεί να ανατεθεί προαιρετική υπερωριακή διδασκαλία μέχρι πέντε ώρες την εβδομάδα με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και σε εκπαιδευτικούς άλλου σχολείου με απόφαση του περιφερειακού υπηρεσιακού συμβουλίου…».
Από την ανωτέρω διατύπωση καθίσταται προφανές, ότι υπερωριακή διδακτική απασχόληση επιτρέπεται μόνο με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων ή του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου και μόνο σε ρητά καθοριζόμενες περιπτώσεις, ήτοι (α) εάν δεν καλύπτονται οι προβλεπόμενες ώρες διδασκαλίας από το υποχρεωτικό ωράριο των εκπαιδευτικών και οι εναπομείνασες δεν δικαιολογούν θέση εκπαιδευτικού και (β) εάν δικαιολογούν θέση εκπαιδευτικού μέχρι την πρόσληψη αναπληρωτή. Σε καμία άλλη περίπτωση, δεν νοείται υπέρβαση των ωρών διδακτικής απασχόλησης.
Σημειώνεται, ότι παρά το γεγονός, ότι εν γένει στο δημόσιο και στα ΝΠΔΔ αυξήθηκε το ωράριο εργασίας των υπαλλήλων (άρθρο 41 ν.3979/2011) ειδικά ωράρια εργασίας, τα οποία καθορίζονται με ειδικές διατάξεις και προβλέπουν διαφορετικά ωράριο μικρότερο ή μεγαλύτερο από το οριζόμενο στην ως άνω διάταξη δεν θίχτηκαν από αυτή.
Η υπ’ αριθμόν Φ.353.1/324/105657/Δ1 (ΦΕΚ 1340/2002) απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας «Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολικών μονάδων και ΣΕΚ και των συλλόγων διδασκόντων στο άρθρο 36 αυτής προβλέπει:
«Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί: ….. 11. Προσέρχονται στο σχολείο έγκαιρα πριν από την έναρξη της διδασκαλίας των μαθημάτων τους, εφαρμόζουν το ωρολόγιο πρόγραμμα και δεν παραβιάζουν την ώρα έναρξης και λήξης των μαθημάτων…..17. Παραμένουν στο σχολείο κατά τις εργάσιμες ημέρες πέρα από το ωράριο διδασκαλίας τους, για να προσφέρουν και άλλες υπηρεσίες που συνδέονται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες από κάθε εκπαιδευτικό καθορίζονται με πράξη του Διευθυντή του σχολείου. 25. Αντικαθιστούν εκπαιδευτικό, ο οποίος λείπει και ανάλογα με την περίπτωση ή καλύπτουν το κενό ή απασχολούν τους μαθητές σύμφωνα με τις υποδείξεις του Διευθυντή».
Η ως άνω διάταξη ρυθμίζει τα καθήκοντα των εκπαιδευτικών και προφανώς δεν τροποποιεί- μεταβάλλει το γενικώς ισχύον από τις προαναφερθείσες διατάξεις ωράριο των εκπαιδευτικών. Σε κάθε περίπτωση, η πρόβλεψη των καθηκόντων αυτών, δεν μπορεί να μεταβάλλει τον εκ του νόμου χρόνο παροχής των υπηρεσιών των εκπαιδευτικών. Έτσι είναι προφανές, ότι οι ανωτέρω γενικές διατάξεις, θα πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται μέσα στο πλαίσιο, που θέτει ο νόμος για το ωράριο των εκπαιδευτικών. Έτσι η αναφορά, της παραγράφου 17 ότι οι εκπαιδευτικοί παραμένουν στο σχολείο μετά το πέρας του διδακτικού τους ωραρίου για να προσφέρουν και άλλες υπηρεσίες, που συνδέονται με το εκπαιδευτικό τους έργο εν γένει, δεν μπορεί να συνεπάγεται την αύξηση είτε του διδακτικού ωραρίου ή του διοικητικού ωραρίου, που ορίζει ο νόμος. Από την άλλη πλευρά εάν κάποιο συγκεκριμένο διοικητικό έργο, δεν έχει ανατεθεί στους εκπαιδευτικούς αυτοί είναι υποχρεωμένοι να ασκούν μόνο τα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα, συνεπώς να αποχωρούν από την εργασία τους με την συμπλήρωση του διδακτικού τους ωραρίου.
Συνεπώς, εφόσον όπως ανωτέρω εκτέθηκε, το διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών είναι 24 ώρες την εβδομάδα (ή λιγότερο κατά περίπτωση), ενώ το συνολικό (διοικητικό και διδακτικό) μπορεί να είναι κατ’ ανώτερο ή 6 ώρες ημερησίως ή 30 ώρες εβδομαδιαίως, είναι προφανές, ότι οι εκπαιδευτικοί μετά το πέρας του διδακτικού τους ωραρίου, μπορούν να παραμένουν στο σχολείο μέχρι την συμπλήρωση συνολικά 30 ωρών εβδομαδιαίως για την άσκηση διοικητικών καθηκόντων, εφόσον κάτι τέτοιο τους έχει ανατεθεί από τον Διευθυντή του σχολείου. Περίπτωση υπέρβασης των 24 διδακτικών ωρών συνιστά υπερωριακή απασχόληση, οι όροι και οι προϋποθέσεις για την παροχή της οποίας καθορίζονται συγκεκριμένα από την παράγραφο 16 του άρθρου 14 του ν.1566/1985 και βεβαίως αυτή γίνεται με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων ή του Περιφερειακού Συμβουλίου Εκπαίδευσης, όπως ανωτέρω αναφέρθηκε.
Αντιστοίχως, η αντικατάσταση εκπαιδευτικού, που λείπει ή η κάλυψη κενού ή η απασχόληση των μαθητών με οποιονδήποτε τρόπο, σαφώς συνιστά παροχή διδακτικού έργου, όπως εξάλλου έχει κριθεί και από την νομολογία των Δικαστηρίων. Υπό την έννοια αυτή, η ανάθεση απασχόλησης των μαθητών ή η αντικατάσταση εκπαιδευτικού ή η κάλυψη κενού θα πρέπει να εντάσσεται στα πλαίσια του διδακτικού ωραρίου των εκπαιδευτικών, η υπέρβαση του οποίου σε κάθε περίπτωση προβλέπεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και με συγκεκριμένες διατυπώσεις, όπως και προηγούμενα αναφέρθηκε.
Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.
Με εκτίμηση,
Μαρία-Μαγδαληνή Τσίπρα
Δικηγόρος
ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι. Επί του ερωτήματος.
Ετέθη υπόψη μου από τον Σύλλογο Εκπαιδευτικών Π.Ε. Ν. Καβάλας το κάτωθι ερώτημα:
«Σε σχολείο του νομού μας συνάδελφοι που τους ανατέθηκαν υποχρεωτικές υπερωρίες, με απόφαση, κατά πλειοψηφία, του συλλόγου διδασκόντων, έκαναν χρήση των στάσεων εργασίας, που έχει προκηρύξει η Δ.Ο.Ε.
Αν και οι στάσεις (δεν) πραγματοποιήθηκαν κατά το χρόνο του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου, ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού μας, παρακράτησε χρήματα από τους συναδέλφους αυτούς.
Η απόφασή του αυτή, στηρίχθηκε στα έγγραφα του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών :
- Αρ. Πρωτ. 2/78400/0022 (14/11/2011) και θέμα «Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των διατάξεων του Δεύτερου Κεφαλαίου του ν. 4024/2011 (ΦΕΚ 226/Α΄) «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο – βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015.», άρθρο 23.
- Αρ. Πρωτ. 2/70588/0022 (5/12/2006) με θέμα : «Περικοπή αποδοχών σε περίπτωση απεργίας», προτελευταία παράγραφος που αναφέρει ότι «Η κατά τα ανωτέρω περικοπή, πραγματοποιείται και σε κάθε περίπτωση αποχής από τα καθήκοντα των υπαλλήλων ή λειτουργών, ανεξάρτητα από τυχόν μερική άσκηση δραστηριότητάς τους, δεδομένου ότι ως άσκηση καθηκόντων για την οποία δικαιολογείται η καταβολή μισθού, νοείται το σύνολο των δραστηριοτήτων που είναι συνυφασμένες με τη θέση που κατέχει ο εργαζόμενος και όχι μέρος αυτών».
ΙΙ. Επί των εφαρμοστέων διατάξεων.
Ο νόμος 4024/2011, που αναμόρφωσε το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων ρητώς στο άρθρο 23 αυτού όρισε τον τρόπο, με τον οποίο πραγματοποιούνται περικοπές σε περίπτωση αποχής των υπαλλήλων από τα καθήκοντα τους. Έτσι ρητώς προβλέφθηκε, ότι σε περίπτωση αποχής των υπαλλήλων, ο μήνας λογίζεται για 25 ημέρες. Ερμηνεύοντας την διάταξη αυτή, το Γενικό Λογιστήριο εξέδωσε την υπ’ αριθμόν οικ. 2/78400/0022/14-11-2011 εγκύκλιο του, με την οποία στο οικείο άρθρο όρισε Σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο άρθρο αυτό σε κάθε περίπτωση περικοπής αποδοχών του υπαλλήλου, συμπεριλαμβανομένων και των επιδομάτων εορτών και αδείας, λόγω αποχής από τα καθήκοντά του ή απεργίας, η περικοπή αυτή υπολογίζεται στο 1/25 των μηνιαίων αποδοχών για κάθε ημέρα απουσίας….. Στην περίπτωση απεργίας, στην έννοια της οποίας υπάγονται και οι στάσεις εργασίας, γίνεται περικοπή για κάθε μέρα, των μεικτών μηνιαίων αποδοχών, συμπεριλαμβανομένης και της συντάξιμης εργοδοτικής εισφοράς. Για τις στάσεις εργασίας θα περικόπτονται τόσα ωρομίσθια όσες είναι οι ώρες στάσης εργασίας».
Στην ως άνω εγκύκλιο εξάλλου, γίνεται αναφορά και στο ερώτημα, που μου ετέθη ενώ φαίνεται, ότι αυτή μεταξύ άλλων αποτέλεσε την βάση για την έκδοση των πράξεων περικοπής αποδοχών των εκπαιδευτικών. Επίκληση, ομοίως γίνεται και στην υπ’ αριθμόν 2/70588/0022 (5/12/2006) εγκύκλιο του Γενικού Λογιστηρίου με θέμα «Περικοπή αποδοχών σε περίπτωση απεργίας», η οποία στην προτελευταία παράγραφο αυτής αναφέρει «Η κατά τα ανωτέρω περικοπή, πραγματοποιείται και σε κάθε περίπτωση αποχής από τα καθήκοντα των υπαλλήλων ή λειτουργών, ανεξάρτητα από τυχόν μερική άσκηση δραστηριότητάς τους, δεδομένου ότι ως άσκηση καθηκόντων για την οποία δικαιολογείται η καταβολή μισθού, νοείται το σύνολο των δραστηριοτήτων που είναι συνυφασμένες με τη θέση που κατέχει ο εργαζόμενος και όχι μέρος αυτών». Σημειωτέον, βέβαια, ότι η εν λόγω εγκύκλιος αφορά σε ερμηνεία διατάξεων, που έχουν καταργηθεί μέσω των διατάξεων του ν.4024/2011 και είναι σφόδρα αμφίβολο, εάν βάσει αυτής μπορεί να εκδοθεί πράξη περικοπής αποδοχών.
Σύμφωνα με το άρθρο 30 παρ. 7 εδάφιο δεύτερο του ν. 1264/1982: “Για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων”, ορίζεται ότι, ο χρόνος της απεργίας των δημοσίων υπαλλήλων θεωρείται ως χρόνος πραγματικής δημοσίας υπηρεσίας, χωρίς όμως να καταβάλλονται οι αποδοχές του χρόνου απεργίας. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 43 του ισχύοντος Υπαλληλικού Κώδικα μισθός δεν οφείλεται, όταν ο υπάλληλος από υπαιτιότητα του δεν παρέσχε υπηρεσία εν όλω ή εν μέρει.
Το ζήτημα της αμοιβής για υπερωριακή απασχόληση και ο τρόπος αποζημίωσης των ωρών υπερωρίας, που πραγματοποιούνται λύεται επίσης στο άρθρο 20 του ν.4024/2011, το οποίο προβλέπει: «1. Η καθιέρωση με αμοιβή εργασίας πέρα από τις ώρες της υποχρεωτικής απασχόλησης των υπαλλήλων του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. επιτρέπεται μόνο για την αντιμετώπιση εποχικών, έκτακτων ή επειγουσών υπηρεσιακών αναγκών. Η υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού εγκρίνεται με απόφαση του καθ’ ύλη αρμόδιου Υπουργού στην οποία αναφέρονται σαφή και συγκεκριμένα στοιχεία που δικαιολογούν την ανωτέρω εργασία πέρα από το κανονικό ωράριο……5. Για το εκπαιδευτικό προσωπικό της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την ανάθεση διδασκαλίας του μαθήματος της ειδικότητας του, προαιρετικής ή υποχρεωτικής (επιμίσθιο), η ωριαία αμοιβή ορίζεται στο ποσό των δέκα (10) ευρώ».
Τέλος, πρέπει να τονιστεί, ότι το εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών είναι κατ’ ανώτατο 30 ώρες. Με την λήξη του διδακτικού ωραρίου, ο εκπαιδευτικός υποχρεούται να αποχωρήσει από την εργασία του, εφόσον δεν του έχει ανατεθεί συγκεκριμένο διοικητικό έργο, όπως για παράδειγμα συμμετοχή σε εκδηλώσεις, ενημέρωση γονέων κλπ. Υπό την έννοια αυτή, η παραμονή στην εργασία του εκπαιδευτικού μετά την λήξη του διδακτικού του ωραρίου είναι ένα γεγονός, που δεν γίνεται σε τακτική βάση αλλά αντιθέτως συνδέεται με συγκεκριμένες διοικητικές αρμοδιότητες και εφόσον αυτές έχουν ανατεθεί στο εν λόγω εκπαιδευτικό. Η μη παροχή υπερωριακής (διδακτικής) απασχόλησης εντός του εργασιακού ωραρίου, συνεπώς, δεν μπορεί να οδηγήσει σε περικοπή αποδοχών, αφού στην πραγματικότητα το εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών επιβάλλεται για την παροχή διοικητικού έργου και όχι διδακτικής απασχόλησης. Εξάλλου, εάν η υπερωριακή (διδακτική) απασχόληση είχε παρασχεθεί εντός του εργασιακού ωραρίου και πάλι αυτή θα αμείβονταν αυτοτελώς και ασχέτως από την καταβολή των τακτικών αποδοχών των εκπαιδευτικών.
ΙΙΙ. Επί της εφαρμογής των ως άνω διατάξεων στην υπό κρίση περίπτωση.
Από το ιστορικό του ερωτήματος προκύπτει, ότι οι εκπαιδευτικοί στους οποίους αναφέρεται ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών ΠΕ Ν. Καβάλας, παρείχαν κανονικά το εκπαιδευτικό τους ωράριο, όπως αυτό ορίζεται στις κείμενες διατάξεις αλλά αρνήθηκαν να παράσχουν υπερωριακή απασχόληση στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου. Οι τακτικές αποδοχές (μισθός), που λαμβάνουν καταβάλλεται ως αντίτιμο για την απασχόληση τους εντός του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου και για την παροχή διοικητικού έργου εντός του εργασιακού τους ωραρίου, δεδομένου, ότι για την παροχή υπερωριακής διδακτικής απασχόλησης, ρητώς το άρθρο 20 του ν. 4024/2011 προβλέπει την καταβολή πρόσθετης αμοιβής. Αντίστοιχα, η περικοπή αποδοχών για την μερική ή πλήρη αποχή από τα καθήκοντα των εν λόγω υπαλλήλων, γίνεται με βάση το υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο αυτών, καθώς αφενός η παροχή υπερωριακής απασχόλησης δεν είναι σταθερή κάθε μήνα και αφετέρου δεν θεωρείται μισθός (υπό την έννοια των τακτικών αποδοχών). Στην υπό κρίση περίπτωση, συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί απείχαν όχι από το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο αλλά από την παροχή υπερωριακής απασχόλησης στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου, η οποία θα αμείβονταν ούτως ή άλλως αυτοτελώς, εάν πραγματοποιείτο (σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν. 4024/2011). Συνεπώς, η επέκταση του «υποχρεωτικού» διδακτικού ωραρίου και στις (μη παρασχεθείσες ώρες υπερωριακής απασχόλησης) και η βάσει αυτής περικοπή αποδοχών για μη παρασχεθείσες ώρες υπερωρίας, είναι πολλαπλώς παράνομη αφού α) αντίκειται στο άρθρο 20 του ν.4024/2011, καθώς οι υπερωριακή απασχόληση αμείβεται αυτοτελώς και δεν συνιστούν τακτικές αποδοχές, οι οποίες περικόπτονται σε περίπτωση αποχής ή απεργίας β) αντίκειται στο άρθρο 43 του ν. 3528/2007 αφού περικόπτονται αποδοχές για παρασχεθείσα εργασία, καθώς οι εν λόγω εκπαιδευτικοί τήρησαν το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο ενώ δεν τους ζητήθηκε παροχή διοικητικού έργου στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου. Επιπροσθέτως, αντίκειται στην λογική, αφού περικόπτονται τακτικές αποδοχές, που αντιστοιχούν στην παρασχεθείσα εργασία, προκειμένου να «καλυφθούν» ώρες αποχής από μη εκτελεσθείσες ώρες υπερωριακής απασχόλησης, οι οποίες ωστόσο, εάν είχαν παρασχεθεί θα αμείβονταν αυτοτελώς. Με τον τρόπο αυτό, ωστόσο, η περικοπή αποδοχών στους ως άνω εκπαιδευτικούς δεν αποτελεί αντιστάθμισμα για μη παρασχεθείσα εργασία αλλά οικονομική «ποινή» γιατί δεν τέλεσαν τις υπερωρίες, που τους ανατέθηκαν, πράγμα πλήρως απαγορευμένο με βάση το νόμο 1264/1982 και τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας 89 και 98, που προστατεύουν την συλλογική εργατική δράση. Εξάλλου, όπως προκύπτει και από το ιστορικό του ερωτήματος, στους εν λόγω εκπαιδευτικούς δεν ανατέθηκε διοικητικό έργο, το οποίο αρνήθηκαν να προσφέρουν εντός του εργασιακού τους ωραρίου.
Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.
Αθήνα, 29-11-2015
Με εκτίμηση,
Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα
Νομική Σύμβουλός ΔΟΕ
